به کانال بزرگ اخبار سرطان در تلکرام بپیوندید - cancernews@

همه چیز درباره تومور های مغزی (سرطان مغز)

مطلبی که می خوانید درباره تومورها و غده هایی  است که در مغز تولید می‌شود (معروف به تومورهای مغزی اولیه). بسایری از سرطان های مغز حاصل متاستاز برخی دیگر از سرطان ها به مغز هستند.
سرطان ریه، سرطان پستان، سرطان کلیه، ملانوم، و برخی دیگر از سرطان ها ممکن است به مغز گسترش مي‌یابند، این تومورها، تومورهای مغزی متاستاتیک نام دارند.

تومور مغزی - بانک اطلاعات سردرد

بیماران مبتلا به تومورهای مغزی متاستاتیک انتخاب های درمانی مختلفی دارند. درمان اساساً به این بستگی دارد که سرطان در کجا آغاز شده است. به‌جای این مقاله، اگر بخواهید، مي‌توانيد منتخب مقالات پايگاه آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموز سرطان (www.ncii.ir) را  مطالعه کنید.

مطلب زیر شامل سؤالاتی است که مي‌توانيد از پزشک خود بپرسید. بسیاری از مردم فکر می‌کنند که به‌همراه داشتن فهرستی از سؤالات هنگام ديدار پزشک مفید است؛ برای فراموش نكردن آنچه پزشک به شما می‌گوید می‌توانید یادداشت‌برداری کرده یا از ضبط صوت استفاده کنید؛ همچنین می‌‌توانید یکی از اعضای خانواده و یا یکی از دوستانتان را جهت یادداشت‌برداری، پرسیدن سؤال یا فقط گوش‌دادن به صحبت‌هاي پزشك با خود ببرید.

مغز

مغز تودۀ نرم و اسفنجی از بافت‌های عصبی است، كه محافظت می‌شود توسط :

•  الف) استخوان جمجمه
•  ب)  سه لایه نازک از بافت‌ها، مننژها یا آبشامه (Meninges)
•  ج)  مایع آبکی (مایع مغزی نخاعی) که در فضای بین مننژها و در فضاهای داخل مغز (بطن‌های مغز) جریان دارد.

مغز کارهایی را که تصميم به انجام آن مي‌گيريم (مانند راه ‌رفتن و یا حرف‌ زدن) و کارهایي را که بدن ما بدون فکر کردن (به صورت اتوماتیک) انجام می‌دهد (مانند تنفس، ضربان قلب، واکنش عصبی و...) را هدایت مي‌كند. مغز همچنین مسئول حواس پنجگانه ما (بینایی، شنوایی، بساوايي، چشایی و بویایی)، حافظه، احساسات، و شخصیت ما است و شبکه‌ای از عصب‌ها، پیام‌ها را از مغز به بقیه‌ بدن و بالعکس می‌رسانند؛ برخی عصب‌ها مستقیماً از مغز به چشم‌ها، گوش‌ها، و دیگر قسمت‌های سر می‌روند؛ عصب‌هاي ديگر در درون نخاع قرار دارند تا مغز را به دیگر قسمت‌های بدن وصل كنند.

در داخل مغز و ستون فقرات، سلول‌های گلیال (Glial)، سلول‌های عصبی را محاصره مي‌كنند و آنها را در مکان خود ثابت نگه می‌دارند.

سه بخش مهم در مغز فعالیت‌های مختلفی را کنترل مي‌كنند :

مخ:

مخ از اطلاعات داده شده توسط حواس استفاده مي‌كند تا به ما بگوید در اطراف ما چه می‌گذرد و بدن ما چگونه بايد به آنها پاسخ دهد. این بخش از مغز، کنترل‌کنندۀ مطالعه، تفکر، یادگیری، صحبت، و احساسات است.

مخ به نیمکره‌های مغزی چپ و راست تقسیم می‌شود. نیمکره راست عضلات سمت چپ و نیمکره چپ عضلات سمت راست بدن را کنترل مي‌كند.

• مخچه : مخچه تعادل در راه رفتن و ایستادن و دیگر فعالیت‌های پیچیده را کنترل مي‌كند.
• ساقه مغز : ساقة مغز، مغز را به ستون فقرات متصل مي‌كند؛ وظيفة این بخش کنترل تنفس، حرارت بدن، فشار خون، و دیگر عملکردهای اساسی بدن است.

درجات تومور مغزی و انواع آن

درجه تومور

انواع تومورهای اولیه مغز

هنگامی‌ که بیش‌تر سلول‌های طبیعی، پیر و یا آسیب‌دیده می‌شوند، از بین مي‌روند و سلول‌های جدیدي جای آنها را می‌گیرند. برخی اوقات، این فرآیند اشتباه پیش می‌رود؛ سلول‌های جدید در هنگامی‌که بدن به آنها نیاز ندارد تشکیل مي‌شوند و سلول‌های پیر و یا آسیب‌ دیده عادی ازبین نمی‌روند. توليد سلول‌های اضافی اغلب تشکیل توده‌ای از بافت را می‌دهد، که به آن رشد زائد و یا تومور اطلاق می‌شود؛ تومورهای اولیة مغز می‌توانند خوش‌خیم و یا بدخیم باشند.

تومورهای خوش‌خیم مغزی دارای سلول‌های سرطانی نيستند.

در زیر به بیان نکاتی درباره غده های مغز ی خوش خیم غیر سرطانی می پردازیم:

•     معمولاً تومورهای خوش خیم قابل برداشتن هستند و به ندرت دوباره رشد می‌کنند.
•     تومورهای مغزی خوش‌خیم معمولاً دارای مرز و یا لبة مشخصی هستند. سلول‌های تومورهای خوش‌خیم به ندرت بافت‌های اطراف خود را مورد هجوم قرار می‌دهند و در دیگر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابند. به هرحال، تومورهای خوش‌خیم می‌توانند با فشار بر نقاط حساس مغز باعث مشکلات جدی در سلامتي شوند.
•     برخلاف تومورهای خوش‌خیم بیش‌تر قسمت‌های ديگر بدن، برخي اوقات تومورهای مغزی خوش‌خیم زندگی فرد را تهدید مي‌كنند. این مسئله علل مختلفی دارد که از جمله آنها می توان محدود بودن فضای مغز به مرز جمجمه و همچنین اهمیت فعالیت های مغز و حساس بودن بافت مغزی اشاره نمود.

تومورهای مغزی بدخیم (که سرطان مغزی نیز نامیده‌ می‌شود) حاوی سلول‌های سرطانی هستند :

    تومورهای مغزی بدخیم عموماً جدی‌تر و اغلب تهدیدی برای زندگی محسوب می‌شوند.
    احتمال دارد سریع‌تر رشد و تجمع کرده یا به بافت‌های مغزی مجاور حمله كنند.
    سلول‌های سرطانی ممکن است از تومورهای مغزی بدخیم بیرون آيند و در دیگر قسمت‌های مغز و یا نخاع گسترش یابند، ولي به‌ندرت در دیگر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابند.

درجه بندی تومور های مغزی

متخصصان، انواع تومورهای مغزی را بر اساس درجه آنها درجه بندی مي‌كنند؛

تومور مغزی درجه یک، توموري است که سلول‌هايش در زیر میکروسکوپ قابل رؤيت و مشاهده باشند.

بافت خوش‌خیم است. سلول‌ها تقریباً شبیه سلول‌های طبیعی مغزی هستند و به آرامی رشد می‌کنند.

تومور مغزی درجه دو : بافت تومور بدخیم است و در مقایسه با تومورهای درجه یک، سلول‌ها شباهت کم‌تری به سلول‌های طبیعی دارند.

تومور مغزی درجه سه : بافت‌ بدخیم بوده و سلول‌هایی دارد که با سلول‌های طبیعی متفاوت هستند؛ سلول‌های غیرطبیعی فعالانه در حال رشد هستند  (آناپلاستیک Anaplastic).

تومور مغزی درجه چهار : بافت‌ها بدخیم و سلول‌ هایی بسیار شبیه به سلول‌های کاملا غیرطبیعی با تمایل به رشد سریع، دارند.

سلول‌ها در تومور‌های درجه پایین (درجه يك و دو) طبیعی‌تر به‌نظر مي‌رسند، و عموماً کندتر از سلول‌های تومورهای درجه بالا (درجه سه و چهار) رشد دارند.

در طی گذشت زمان، یک تومور درجه پایین ممکن است تبدیل به تومور درجه بالاتر شود. به هرحال، اين تغییر اغلب در بین افراد بزرگسال بیش‌تر از کودکان رخ می دهد.

انواع تومورهای مغزی اولیه

انواع گوناگونی از تومورهای مغزی اولیه وجود دارند؛ تومورهای مغزی اولیه براساس نوع سلول‌ها و یا قسمتی از مغز که در آن شروع به رشد می‌کنند، نامگذاری می‌شوند. برای مثال، بیش‌تر تومورهای مغزی اولیه در سلول‌های گلیال (Glial) شروع می‌شوند. این نوع تومور گلیوما (Glioma) نامیده می‌شود.

شایع‌ ترین انواع تومورهای مغزی در بزرگسالان عبارتند از:

آستروسیتوما (Astrocytoma) : اين تومور درسلول‌ های گلیال (Glial) ستاره‌اي شكل، که آستروسیت (Astrocytes) نامیده می‌شوند، شروع می‌شود. این تومور می‌تواند در هر درجه‌ای باشد، در بزرگسالان، یک آستروسیتوما (Astrocytoma) اغلب در مخ ایجاد می شود.

    آستروسیتومای درجه يك و دو : گلیوم (Glioma) درجه پایین نیز نامیده مي‌شود.
    آستروسیتومای درجه سه : آستروسیتومای آناپلاستیک نیز نامیده می‌شود.
   آستروسیتومای درجه چهار : گلیوبلاستوما (Gliblastoma ) و یا گلیوم آستروستیک بدخیم هم نامیده می‌شود.

منینژیوما (Meningioma) : اين تومور در مننژ (Meninnges) ((مننژ غشا و پرده ای سه لایه ای در اطراف مغز و نخاع می باشد و کار محافظت و تغذیه دستگاه عصبی مرکزی را بر عهده دارد) بروز مي‌کند. این نوع تومور می‌تواند درجه يك، دو یا سه باشد. معمولاً به صورت خوش‌خیم (درجه یک) شروع مي‌شود و به‌آرامی رشد می‌کند.

الیگودندروبلاستوما (Oligodendroglimoa) : اين تومور در سلول‌های ماده چرب پوشش‌دهنده عصب‌ها، كه آن را محافظت می‌کند، بروز می‌کند. این اتفاق معمولاً در مخ رخ می‌دهد؛ این بیماری در افراد میانسال شایع‌تر است و می‌تواند در درجات دو و سه باشد.

شایع‌ترین انواع تومورهای مغزی درکودکان عبارتند از :

مدولوبلاستوما (Medulloblastoma ) : اين تومور معمولاً در مخچه بروز مي‌کند و به تومور اولیه نوروآکتودرمال (Neuroectodermal ) معروف است. این تومور درجه چهار است.

آستروسیتومای درجه يك و یادو : در کودکان، این تومور درجه پایین در هر قسمتي از مغز ممکن است بروز کند. شایع‌ترین آستروسیتوما در کودکان، آستروسیتوم پیلوسیتیک جوانان است. تومور این بیماری درجه يك است.

تومور اپاندیموما (Ependymoma) : اين تومور درسلول‌هایی که حفرة مغز و یا کانال مرکزی نخاع را می‌پوشانند بروز می‌کند. این نوع بیماری در کودکان و نوجوانان شایع‌تر است و می‌تواند درجه يك، دو و یا سه باشد.

گلیوم ساقه مغز (Brain Stem Glioma) : اين تومور در پایین‌ترین قسمت مغز بروز مي‌كند و می‌تواند درجه پایین و یا بالا باشد. شایع‌ترین نوع آن گلیوم منتشر داخل پل مغز است.

عوامل خطر زا و ایجاد کننده تومور مغزی

هنگامی‌ که به شما می‌‌‌گویند دچار تومور مغزی شده‌ايد، طبیعی است اگر با خود بیاندیشید چه عاملی باعث بروز بیماری در شما شده است؛ اما هیچ‌کس علت دقیق تومورهای مغزی را نمی‌داند. پزشکان به‌ندرت می‌توانند توضیح دهند که چرا یک فرد دچار تومور مغزی مي‌شود ولی دیگری نمی‌شود.

پژوهشگران در حال مطالعه هستند که ببينند آیا افراد دارای عوامل خطرزا خاص، به نسبت دیگران، بيش‌تر در معرض خطر ابتلا به تومور مغزی هستند يا خير؛ عامل خطرزا آن چیزی است که احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش مي‌دهد.

در مطالعات به عوامل خطرزاي زیر برای تومورهای مغزی دست یافته‌اند :

    پرتو یونیزه‌ کننده : پرتو یونیزه‌ کننده‌اي که از اشعه‌های ايكس در دوزهای بالا (از قبیل پرتودرمانی با یک دستگاه بزرگ که پرتوهایی به ناحیه سر مي‌دهد) و دیگر منابع ساطع مي‌شود می‌تواند باعث صدمه به سلول‌ها شده منجر به ايجاد یک تومور شود. افرادي که در معرض پرتوهای یونیزه کننده قرار می‌گیرند، خطر ابتلای آنها به تومور مغزی، از قبیل مننژیم و گلیوم، بیش‌تر است.
    سابقه خانوادگی : به‌ندرت اتفاق می‌افتد که تومورهای مغزی در چند نسل از يك خانواده بروز كند؛ تنها تعداد بسیار کمی از خانواده‌ ها، چندین عضو مبتلا به تومور مغزی دارند.

محققان در حال مطالعه این نکته هستند که آیا استفاده از تلفن همراه، داشتن جراحات در ناحیه سر، و یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص در محل کار و یا میدان‌های مغناطیسی، عوامل خطر زای مهمی هستند یا نه؛ مطالعات هنوز ارتباط مداومی بین این عوامل بروز بیماری خاص و تومورهای مغزی نشان نداده‌اند، اما بايد مطالعات بیش‌تری در اين مورد انجام گيرد.

علائم بیماری در تومور مغز

علایم تومور مغزی بستگی به اندازه تومور و محل ایجاد آن دارد. علائم هنگامی‌ بروز مي‌كنند که تومور بر عصب‌های یک قسمت از مغز فشار آوردند و یا به آن صدمه بزنند. علاوه بر این، علائم ممکن است هنگامی آشكار شوند که تومور، مانع جریان مایع در داخل یا اطراف مغز، و یا تجمع مایع موجب تورم مغز شود. موارد زیر رایج‌ترین علائم تومورهای مغزی هستند:

    سردردها (که معمولاً در اوايل صبح شدیدتر هستند)
    حالت تهوع و استفراغ
    تغییرات در صحبت، بینایی و شنوایی
    مشکلات در تعادل و راه‌ رفتن
    تغییرات در خلق، شخصیت، و توانایی تمرکز
    مشکلات در حافظه
    انقباض ماهیچه‌ای (صرع یا تشنج)
    خواب‌رفتگی و یا سوزش در بازوها و پاها

اغلب اوقات، این علائم به‌علت وجود تومور مغزی نيستند و برخی دیگر از مشکلات سلامت نیز مي‌توانند باعث بروز این علائم شوند. اگر شما دارای هر يك از این علائم هستيد، بایستی با پزشک خود مشورت کنید تا این مشکلات تشخیص داده شده درمان شوند.
در بسیاری از موارد برخی از میگرن ها علائمی مشابه با تومور مغزی از خود بروز میدهند البته ضربه مغزی و یا خونریزی های مغزی هم ممکن است علامت ها و نشانه ها ی مشابهی داشته باشند.

تشخیص تومور مغزی

اگر شما دارای علائمی می باشید که از احتمال وجود تومور مغزی خبر می‌دهد، پزشک بایستی یک معاینه فیزیکی از شما به‌عمل آورد و سؤالاتی درباره سابقه بيماري‌هاي شخصي و خانوادگیتان بپرسد.

    معاینه دستگاه عصبي: پزشک بینایی، شنوایی، هوشیاری، قدرت عضلات، هماهنگی، و (رفلکس‌ها) شما را بررسی مي‌كند و همچنین چشم‌هایتان را جهت بررسی تورمی که در اثر فشار یک تومور بر عصبی که چشم را به مغز وصل می‌نماید به‌وجود می‌آید، مورد معاینه قرار می‌دهد.
    ام‌ آر‌ آی (MRI) : دستگاه بزرگي مجهز به آهنربای قوی، که به کامپیوتر متصل است، جهت عکس‌برداری دقیق از نواحی مختلف سر مورد استفاده قرار مي‌گیرد. برخی اوقات رنگ مخصوصی (ماده حاجب) هم به داخل رگ‌های خونی در بازو یا دست شما تزریق می‌شود، تا کمک کند تفاوت‌های بافت‌های مغز بیش‌تر نشان داده ‌شوند؛ اين عکس‌ها می‌توانند نواحی غیرعادی، از قبیل تومور، را نشان دهند.
    سی‌تی‌اسکن (CT Scan) : دستگاه اشعه ايکس، متصل به کامپیوتر، یک‌سری عکس‌های دقیق از سر شما می‌گیرد؛ گاهي ماده حاجب نيز به داخل رگ‌های بازو یا دست شما تزریق مي‌شود. ماده حاجب باعث می‌شود كه نواحی غیرعادی راحت‌تر دیده‌ شوند.

پزشک شما ممکن است دستور آزمایش‌هاي دیگری را نیز بدهد :

    آنژیوگرام (Angiogaram) : مواد رنگی که به داخل جریان خون تزریق می‌شود موجب می‌شود كه رگ‌های خونی مغز در اشعه ايكس نشان داده شوند؛ اگر تومور در مغز وجود داشته‌باشد، اشعه ايكس تومور و یا رگ‌های خونی که آن تومور را تغذیه می‌کنند نشان می‌دهد.

    نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی : پزشک از مایع مغزی نخاعی شما (مایعی که فضا‌های داخل و اطراف مغز و نخاع را پر می‌کند) نمونه‌برداری مي‌كند. این فرآیند با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. پزشک از یک سوزن بلند نازک، جهت برداشتن مایع از داخل قسمت پایینی ستون فقرات، استفاده می‌کند. نمونه‌برداری از نخاع حدود 30 دقیقه طول می‌کشد. شما بایستی برای چندین ساعت بعداز نمونه‌برداری به پشت دراز بکشید تا دچار سردرد نشوید. اين مایع جهت كشف سلول‌های سرطانی و یا دیگر علائم بیماری، در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

  نمونه‌برداری : به برداشتن بافت‌ها برای بررسی وجود سلول‌های تومور، نمونه‌برداری می‌گویند؛ آسیب‌شناس جهت كشف سلول‌های سرطاني، به بررسي سلول‌هاي غيرعادي زیر میکروسکوپ می‌پردازد. نمونه‌برداری می‌تواند سرطان، تغییر بافت منجر به سرطان و يا دیگر شرایط غيرعادي را نشان دهد؛ اين روش تنها راه مطمئن جهت تشخیص تومور مغزی، اطلاع از درجه آن وبرنامه‌ ریزی درمان است.

جراح می‌تواند جهت بررسی سلول‌های توموری، به دو طریق به بافت‌ها دست بیاید :

    نمونه‌برداری در هنگام درمان : جراح زمانی‌که در حال جراحی جهت برداشتن تمام يا قسمتي از تومور است، نمونه‌برداری مي‌كند. بخش جراحی را مطالعه کنید.
    نمونه‌برداری استریو تاکتیک (Stereotactic ) : اين كار با بي‌حسي موضعي يا بيهوشي كامل انجام مي‌گيرد؛ ابتدا يك كلاه از جنس سخت بر سر بيمار مي‌گذارند، سپس جراح برش کوچکی در پشت سر ایجاد کرده و با مته سوراخ کوچکی در جمجمه ایجاد مي‌كند؛ جهت هدایت سوزن از طریق سوراخ به مکان تومور از CT و یا MRT استفاده می‌شود و جراح نمونه‌ای از بافت را توسط سوزن بیرون می‌آورد؛ زمانی‌که تومور به‌طور عمیقی در داخل مغز و یا در قسمتی از مغز باشد، به‌نحوي كه نتواند تحت عمل جراحی قرار گیرد، از نمونه‌برداري سوزن استفاده مي‌‌شود.

اگر تومور در ساقه مغز و یا بخش معین دیگری باشد، جراح نمي‌تواند بدون آسیب ‌رساندن به بافت‌های طبیعی مغز، از تومور نمونه‌برداری كند؛ در این شرايط، پزشک جهت آگاهي هر چه بیش‌تر از تومور مغز، از CT و یا MRI و یا دیگر آزمايش‌هاي تصویربرداری استفاده مي‌كند.

فردی که نیاز به بيوپسي دارد، مي‌تواند از پزشک این سؤالات را بپرسد :

    چرا نیاز به نمونه‌برداری دارم و نتایج نمونه‌برداري برنامة درمانم را تا چه حد تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؟
    چه نوع نمونه‌برداری روي من انجام مي‌گيرد؟
    چقدر طول می‌کشد؟ آیا هوشیار خواهم بود؟ آیا درد دارد؟
    تا چه ميزان احتمال عفونت و خونریزی بعداز نمونه‌برداری وجود دارد؟ آیا خطرات دیگری هم وجود دارد؟
    بعد از چه مدتی نتایج را دریافت مي‌كنم؟
    اگر دارای تومور مغزي می‌باشم، دربارۀ درمان با چه كسي بايد صحبت كنم و چه زماني؟

درمان تومور مغزی


افرادی که دارای تومور مغزی هستند، چند گزینه درمان در اختیار دارند؛ این گزینه‌ها عبارتند از جراحی، پرتودرمانی، و شیمي‌درمانی. بسیاری از بيماران ترکیبی از این درمان‌ها را دریافت مي‌كنند.

انتخاب نحوۀ درمان اساساً بستگی به موارد زیر دارد :

    نوع و درجۀ تومور
    مکان تومور درمغز
    اندازۀ آن
    سن و سلامت عمومی

برای برخی از انواع سرطان مغز، پزشک بايد بداند آیا سلول‌های سرطانی در مایع مغزی نخاعی نیز وجود دارند يا نه.

پزشک می‌تواند گزینه‌های درمانی، نتایج احتمالی و عوارض جانبی را برای شما تشریح كند. از آنجا که درمان سرطان معمولاً به سلول‌ها و بافت‌های سالم نیز آسیب می‌رساند، عوارض جانبی هم بسیار شایع هستند. بنابراين قبل از آغاز درمان، از تیم خدمات پزشكي خود درباره عوارض جانبی احتمالی و اینکه در چه صورت درمان مي‌تواند فعالیت‌های طبیعی شما را تغییر دهد، سؤال کنید. شما به كمك تیم خدمات پزشكيتان می‌توانید برنامة‌ درمانی طراحی کنید که نیازهای پزشکی و شخصی شما را برآورده كند.

اگر مي‌خواهيد در مورد شرکت در پژوهش‌های بالینی، مطالعة تحقیقاتی شیوه‌های جدید درمان، اطلاعاتي به‌دست آوريد، به بخش شرکت در تحقیقات سرطان مراجعه کنید.

پزشک ممکن است شما را به نزد یک متخصص بفرستد، و یا اینکه شما چنین درخواستی از او داشته باشید؛ متخصصین درمان تومورهای مغزی عبارتند از: متخصص بیماری‌‌‌های مغز و اعصاب، جراح مغز و اعصاب، سرطان‌‌‌شناس تومورهای مغزی، ‌‌‌راديوتراپيست آنكولوژيست (Radiation Oncologist) و رادیولوژیست عصبی.

گروه خدمات پزشكي همچنین شامل یک پرستار سرطان‌‌‌ شناس، كارشناس تغذیه، مشاور بهداشت روان، مددکار اجتماعی، فیزیوتراپیست یا توان درمانگر، یک درمانگر شغلی و گفتار درمان، و نیز یک متخصص درمان فیزیکی است؛ کودکان هم شايد به یک مربی جهت کمک به انجام تكاليف درسيشان نياز داشته‌باشند. (اطلاعات بیش‌تري در مورد درمانگرها و مربیان به شما ارائه می‌دهد)

شايد لازم باشد قبل از شروع درمان، این سؤالات را از پزشکتان بپرسید:

    به چه نوع تومور مغزی مبتلا هستم؟
    این تومور خوش‌خیم است یا بدخیم؟
    درجة تومور چند است؟
    چه گزینه‌های درمانی دارم و کدام را توصیه می‌کنید؟ چرا؟
    مزاياي احتمالی هر کدام از گزینه‌های درمان چه هستند؟
    برای آماده شدن جهت درمان چه کاری می‌توانم و بايد انجام دهم؟
    آیا نیازي هست که در بیمارستان بستری شوم؟ اگر چنین است، برای چه مدت؟
    خطرات و عوارض جانبی احتمالی هر کدام از گزینه‌های درمانی چه هستند؟ چگونه با عوارض جانبی آن‌ها كنار بيايم؟
    هزینة احتمالی درمان چقدر است و آیا بیمه آن را تحت‌پوشش قرار می‌دهد؟
    درمان چگونه بر فعالیت‌های عادي من اثر می‌گذارد؟ چقدر احتمال دارد که بعد از درمان دوباره مجبور به یادگيري چگونه راه ‌رفتن، حرف زدن، خواندن و یا نوشتن شوم؟
    آیا شركت در تحقيقات براي من مناسب است؟
    آیا می‌توانید پزشکان دیگری را توصیه کنید که گزینة دومی را به‌جاي گزینه‌‌های درمانی من ارائه دهند؟
    هرچند وقت یک‌بار بایستی معاینة عمومی شوم؟

جراحی

جراحی اولین روش معمول برای درمان اغلب تومورهای مغزی است. براي جراحی بایستی بیهوشی عمومی دریافت كنيد و قبلاً هم موی سر خود را بتراشید؛ البته هميشه نیازی به تراشیدن تمامی سر خود نداريد.

جراحی جهت بازکردن جمجمه را كرانيوتومي Craniotomy مي‌نامند؛ براي اين كار جراح برشي در پوست سر شما ایجاد كرده و از اره مخصوصي براي بريدن مقداری از استخوان جمجمه استفاده مي‌كند.

گاهي ممکن است هنگامی‌ که جراح تمامی تومور مغز يا بخشي از آن را برمی‌دارد به هوش باشید؛ جراح تا مقدار ممکن تومور را بر می‌دارد و از شما خواسته مي‌شود که مثلاً پای خود را حرکت دهيد، بشمرید، یا الفبا را بگوييد و یا یک داستان نقل كنيد. توانایی شما در انجام این دستورها به جراح کمک می‌کند تا از بخش‌های مهم مغز مراقبت كند.

بعد از اینکه تومور برداشته‌ شد، جراح سوراخ جمجمه را با تکه‌ای از استخوان و یا با تكه فلز می‌پوشاند و سپس برش پوست را بخيه مي‌زند.

برخی مواقع جراحی غیرممکن است، مثلاً اگر تومور در ساقه مغز و یا بخش خاص دیگری باشد، جراح ممکن است قادر نباشد بدون آسیب رساندن به بافت‌های طبیعی مغز، تومور را بردارد. اين افراد ‌که نمی‌توانند مورد جراحی قرار گیرند، بايد پرتودرمانی و یا دیگر درمان‌ها را دریافت كنند.در چند روز اول پس از جراحي ممكن است سردرد داشته باشيد و يا احساس بيقراري كنيد در اين‌صورت دارو مي‌تواند معمولاً درد را كنترل كند.

قبل از جراحی، بایستی برنامه کاهش درد را با گروه پزشكي خود در میان بگذارید . بعد از جراحی، تیم شما می‌تواند، در صورتی‌که نیاز به تسکین درد بیش‌تری داشته‌باشد، برنامة خود را با شما تنظیم كند.

شما همچنین ممکن است گاهي احساس خستگی و یا ضعف کنید. زمان مورد نیاز برای دوره نقاهت در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است چند روزی را هم در بیمارستان سپری کنید.

برخی مشکلات غیرمعمول ديگر نیز بعد از جراحی تومور مغزی اتفاق مي‌افتد. مغز ممکن است متورم شده یا مایع در جمجمه جمع شود. گروه پزشكي شما، علائم تورم و یا تجمع مایع را کنترل كند؛ به ‌طور مرتب در شما مورد بررسي قرار مي‌دهد. شما ممكن است براي كمك به كاهش تورم استروئيد (كورتن) دريافت كنيد.

جهت بیرون کشیدن مایع، شايد به جراحي دومي هم نیاز باشد. جراح یک لولة باريك بلند در بطن مغز قرار مي‌دهد. (برای برخی افراد، شانت قبل از انجام عمل جراحی تعبيه مي‌شود) لوله از زیرپوست به قسمت دیگري از بدن ـ معمولاً به شکم ـ وصل می‌شود. مایع اضافه از مغز بیرون کشیده ‌شده به داخل شکم ریخته می‌شود. برخی اوقات هم مایع به داخل قلب ریخته می‌شود.

عفونت مشکل دیگری است که ممکن است بعد از جراحی اتفاق بیفتد، در اين‌صورت گروه درماني به شما آنتی‌بیوتیک می‌دهد.

جراحی مغز گاهي مي‌تواند به بافت‌های سالم نیز آسیب برساند؛ آسیب مغزی ممکن است یک مشکل جدی باشد و مي‌تواند باعث بروز مشکلاتی در فکر کردن، دیدن، و یا صحبت ‌کردن شود. برخی اوقات هم اين آسیب مغزي دائمی و يا طولاني است. و شايد به توان درمانگری، گفتار درمانی، و یا درماني شغلی نیاز داشته‌ باشید. به بخش بازتوانی مراجعه کنید.

شما بهتر است در مورد جراحي این سؤال‌ها را از پزشکتان بپرسید :

    آیا جراحی رابه من پیشنهاد می‌کنید؟
    بعد از عمل چه احساسی خواهم داشت؟
    اگر احساس درد داشته‌ باشم، شما چه کاری برای من انجام خواهید داد؟
    چه مدت در بیمارستان بستری خواهم بود؟
    آیا دچار عوارض طولانی‌مدت خواهم شد؟ آیا موهایم دوباره رشد خواهند کرد؟ آیا استفاده از فلز و یا پارچه، جهت جایگزینی استخوان جمجمه، عوارض جانبی خواهد داشت؟
    چه موقع می‌توانم فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرم؟
    احتمال بهبودی کامل من چقدر است؟

پرتودرمانی

پرتودرمانی، با استفاده از اشعه ‌ايكس بسیار قوی، اشعه ‌گاما، و یا پروتون، باعث از بین بردن سلول‌های سرطانی مي‌شود.

پرتودرمانی معمولاً بعد از جراحی آغاز می‌شود. پرتو، سلول‌های توموری را که ممکن است در برخی بخش‌ها باقی مانده باشند از بین می‌برد. برخی اوقات، در مورد بيماراني که نمی‌توانند جراحی شوند، از پرتودرمانی استفاده مي‌كنند.

پزشکان جهت درمان تومورهای مغزی از انواع پرتودرمانی خارجی و داخلی استفاده می‌کنند.

• پرتودرمانی خارجی: اگر جهت درمان به یک درمانگاه و یا بیمارستان بروید، دستگاه بزرگی در خارج از بدن، اشعه‌های پرتو را به سر شما مي‌تاباند. از آنجايی‌که سلول‌های سرطانی مي‌توانند در بافت‌های سالم اطراف تومور نیز گسترش پیدا کرده‌ باشند، پرتو به تومور، بافت‌های مغزی اطراف و یا تمامی مغز نیز تابانده مي‌شود؛ همچنين برخی بيماران به تابش پرتو بر نخاع نيز نياز دارند. برنامة درمان به سن، نوع و اندازه تومور بستگي دارد. پرتودرمانی خارجی تفکیک شده (Fractionated External Beam Therapy) شايع‌ترين شیوة پرتودرمانی است، که برای افراد دارای تومور مغزی استفاده می‌شود. استفاده از دوز کامل پرتو در طول چندین هفته، به حفظ بافت‌های سالم در ناحیه تومور کمک می‌کند. معمولاً درمان پنج روز در هفته و به مدت چندین هفته است. یک ویزیت معمولی اغلب کم‌تر از یک ساعت و هر درمان فقط چند دقیقه طول می‌کشد.

برخی مراکز درمانی در حال بررسي روش‌هاي جديدی جهت به‌كارگيري پرتودرمانی خارجی هستند :

    پرتودرمانی با شدت سازمان یافته یا پرتودرمانی سه بعدی تطبیقی : در این نوع درمان از کامپیوتر جهت هدف‌گيري دقیق تومورها استفاده می‌شود، تا میزان آسیب به بافت‌های سالم کاهش یابد.
    پرتودرمانی با اشعه پروتون : به‌جای اینکه منبع پرتو اشعه ايكس باشد، منبع آن پروتون است و پزشک تومور را هدف اشعة‌ پروتون قرار می‌دهد. دوز تابش پرتو به بافت سالم از اشعة پرتون، کم‌تر از دوز اشعة ايكس است.
    پرتودرمانی استریوتاکتیک : پرتوهای باریکی از اشعه ايكس و یا اشعه گاما از زوایای مختلف به سمت تومور هدف‌گیری می‌شوند. برای این فرآیند، شما کلاهي از جنس سخت را به سر مي‌گذاريد. ممكن است درمان در يك نوبت (جرحي استريوتاكتيك) و یا چندین نوبت انجام مي‌گيرد.

    پرتودرمانی داخلی (پرتودرمانی ایمپلنت و یا براکی‌تراپی) : پرتودرمانی داخلی معمولاً برای درمان تومورهای مغزی رایج و در دست مطالعه است. پرتو از مادة رادیواکتیو موجود درایمپلنت‌هایی که دانه‌ها (Seeds) نامیده مي‌شوند، متصاعد مي‌شود. دانه‌ها در داخل مغز کار گذاشته مي‌شوند و برای ماه‌ها پرتوهایی متصاعد می‌کنند؛ بعد از تمام شدن پرتو، این دانه‌ها نیازی به برداشته ‌شدن ندارند.

برخی افراد بعد از درمان دچار عوارض جانبی کمی شده یا اصلاً دچار عوارض جانبی نمی‌شوند. در موارد نادری هم افراد تا چندین ساعت بعد از پرتودرمانی خارجی دچار حالت تهوع مي‌شوند. گروه پزشكي شما می‌تواند شیوه‌هایی ارائه دهد كه به شما برای غلبه بر این مشکل كمك كند. پرتودرمانی گاهي هم باعث مي‌شود شما بعد از هر درمان شديداً احساس خستگی کنید. البته استراحت کردن بسیار اهمیت دارد، اما پزشکان معمولاً به افراد توصیه می‌کنند تا آنجا که می‌توانند فعال باقی بمانند.

علاوه بر این، پرتودرمانی خارجی معمولاً باعث از دست دادن مو در آن قسمت از سر می‌شود که مورد درمان واقع شده است. معمولاً ظرف چندین ماه موها دوباره شروع به رشد می‌کنند. پرتودرمانی همچنین باعث مي‌شود که پوست سر و گوش‌ها قرمز، خشک و حساس شود. گروه خدمات پزشكي شما می‌تواند شیوه‌‌هایی را براي کاهش این مشکلات به شما پیشنهاد كند.

برخی اوقات پرتودرمانی باعث می‌شود که بافت مغز متورم شود. شما ممکن است دچار سردرد شويد یا احساس فشار کنید. گروه خدمات پزشكي شما می‌تواند مراقب علائم بروز این مشکلات باشد. آنها می‌توانند داروهایی را برای کاهش این ناراحتی‌ها تجويز كنند. پرتو گاهی بافت‌های سالم مغز را از بین می‌برد و اگرچه این امر بسیار نادر است، این عارضه جانبی می‌تواند باعث سردرد، تشنج و حتی مرگ شود.

پرتو ممکن است به غده هیپوفیز و دیگر قسمت‌های مغز آسیب برساند. برای کودکان، این عارضه باعث مشکلات یادگیری و كندي رشد و پیشرفت مي‌شود؛ علاوه بر این، پرتو خطر ايجاد تومورهای ثانویه را در مراحل بعدی زندگی افزایش می‌‌دهد.

بهتر است قبلاً این سؤال‌ها را دربارۀ پرتو درمانی از پزشکتان بپرسید :

    چرا به این درمان نیاز دارم؟
    درمان چه موقع شروع می‌شود و چه موقع پایان می‌یابد؟
    در طی درمان چه احساسی خواهم داشت؟ آیا عوارض جانبی نیز وجود دارد؟
    برای مراقبت از خودم در طی درمان، چه کاری بايد و می‌توانم انجام دهم؟
    چگونه می‌توانم بفهمم که پرتودرمانی مؤثر بوده است؟
    آیا قادر خواهم بود در طی درمان به فعالیت‌های روزمره خود بپردازم؟

شیمي‌ درمانی

گاهی اوقات از شیمي‌درمانی، يعني استفاده از داروها برای از بين بردن سلول‌های سرطانی، جهت درمان تومور‌های مغزی استفاده می‌شود. داروها به شیوه‌های زیر به بيمار داده‌ مي‌شود:

    خوراکی یا داخل وریدی : شیمي‌درمانی ممکن است در طی و یا بعد از پرتودرمانی انجام شود. داروها وارد جریان خون مي‌شوند و در تمام بدن جریان پیدا می‌کنند. اين داروها ممکن است در بخش بیماران سرپایی بیمارستان، درمطب پزشکان، و یا در منزل به بيمار داده‌ شوند. شما به‌ندرت نیاز خواهید داشت که در بیمارستان بمانید.

عوارض جانبی شیمي‌درمانی اساساً بستگی به این دارد که چه نوع دارو و چه مقدار از آن به بيمار داده ‌شده است. عوارض جانبی رایج عبارتند از حالت تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها، سردرد، تب و لرز، و احساس ضعف. اگر داروها سطح سلول‌های خونی سالم را پایین بیاورد، احتمال بیش‌تری دارد که شما دچار عفونت، کبودی و یا خونریزی و نیز احساس ضعف و خستگی شوید. گروه خدمات پزشكي شما به بررسی سطح پایین سلول‌های خونی خواهد پرداخت. برخی از عوارض با مصرف دارو کاهش پیدا خواهند کرد.

    در ویفرهایی (Wafer) که در داخل مغز کار گذاشته می‌شوند : در برخی افراد بزرگسالی که دچار گلیوم درجه بالا هستند، جراح چندین ویفر را در داخل مغز قرار می‌دهد. هر ویفر تقریباً به اندازه 19 ميلي‌متر است. در طی چندین هفته، ویفرها حل شده و دارو را در داخل مغز آزاد می‌کند. دارو، سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. این امر ممکن است مانع برگشت تومور در مغز بعد از جراحی جهت برداشتن تومور بشود.

افرادی که یک ایمپلنت (یک ویفر) حاوی دارو را دریافت مي‌كنند جهت کنترل علائم عفونت بعد از جراحی توسط گروه خدمات پزشكي تحت نظر قرار می‌گیرند. عفونت می‌تواند با استفاده از آنتی‌بیوتیک درمان شود.


بهتر است این سؤالات را درباره شیمي‌درمانی از پزشکتان بپرسید :

    چرا به این درمان نیاز دارم؟
    این درمان چه کاری انجام خواهد داد؟
    آیا دارای عوارض جانبی است؟ من چه کاری می‌توانم دربارة آن انجام دهم؟
    درمان چه موقع آغاز و چه موقع تمام می‌شود؟
    درمان چگونه می‌تواند بر فعالیت‌های روزمرة من تأثیر بگذارد؟

نظر دوم